TRUDNOĆA PO DANIMA

Zrela jajna ćelija (oocita), poslije fertilizacije postaje zigot. Mitotička dioba zigota na dvije kćerke ćelije nazvane blastomere nastaje brzo poslije fertilizacije.  Podjela, u početku sinhrona u svim blastomerama, nastaje svakih 12 časova. Progresivna dioba ćelija dovodi do stvaranja sve manjih blastomera: veličina zigota se ne može promijeniti jer je još uvijek okružen zonom pelucidom (lat. zona pellucida). Naziv klivaž (lat. clivage – cijepanje, dijeljenje) koristi se da opiše mitotičku podjelu zigota na putu od ampularnog dijela jajovoda do šupljine materice. Trećeg ili četvrtog postfertilizacionog dana, zigot, od 12 – 16 ćelija, u formi morule, dospijeva u materičnu šupljinu  u kojoj ostaje slobodan u sekretu endometrijalnih žlijezda sljedećih tri do četiri dana. Tečnost iz materične šupljine ulazi u morulu, nakuplja se između ćelija, razdvaja ih i formira se blastocista, najčešće četvrtog dana po oplođenju. Petog dana zona pelucida (lat. zona pellucida) se degeneriše i nestaje, a blastocista se šestog dana priljubi za endometrijum. Šestog dana nastaje prva diferencijacija zigota na embrionalne i trofoblastne ćelije u stadijumu morule od 58 ćelija, pet embrionalnih i 53 trofoblastne ćelije. Daljnjim postepenim nakupljanjem tečnosti u blastocisti se diferencira spoljašnji sloj ćelija trofoblast i embrionalne ćelije embrioblast, koje se sporije dijele i zauzimaju marginalni, polarni položaj u blastocisti.
Između sedmog i osmog dana poslije fertilizacije, unutrašnja ćelijska masa, koja se sada zove embrionalni disk diferencira se na dorzalnu tanku ploču, primitivni ektoderm i ventralno postavljen endoderm. Između dorzalnog dijela embrionalnog diska i trofoblasta pojavljuju se ćelije, koje će kasnije obložiti amnionsku šupljinu, tzv. amnioblasti.

U desetom embrionalnom (postfertilizacionom) danu jasno su diferencirana dva germinativna lista i amnionska šupljina dorzalno od embrionalnog diska.
Jedanaestog dana vidljivi su izolovani prostori u mezodermu oko embrionalnog diska, koji se brzo spajaju i formiraju veliku izolovanu šupljinu, ekstaemrionalni celom. Sinciciotrofoblastne lakune se spajaju i čine lakunarnu mrežu, od koje se razvijaju intervilozni prostori. Krvni sudovi majke se otvaraju u lakunarni sistem, uspostavlja se primitivna uteroplacentarna cirkulacija.
U dvanaestom danu embrion je dvoslojni ovalni disk prečnika oko 0,2 mm.
Mezenhimne ćelije su najbrojnije oko embriona. Kondenzuju se i formiraju peteljku koja spaja embrion i horion i od koje će kasnije nastati pupčana vrpca.
Amnionska šupljina je u potpunosti obložena ektodermom, koji se nastavlja sa dorzalne strane embrionalog diska. Endoderm se sa ventralne strane embrionalnog diska širi periferno i pokriva blastokelu, što će dovesti do stvaranja žumančane kese. Ćelijskom proliferacijom u embrionalnom disku nastaje zadebljanje duž središnje linije, stvara se embrionalna osovina koja se zove primitivna traka. Između ektoderma i endoderma, migracijom ćelija iz ektoderma, najprije u predjelu primitivne trake, a potom lijevo i desno stvara se treći germinativni list mezoderm (intraembrionalni mezoderm). Na taj način su stvorena tri germinativna lista, iz kojih će se razviti organi embriona. Ćelije svakog germinativnog sloja se dijele, migriraju, udružuju i diferenciraju u različite organe. Proces stvaranja organa naziva se organogeneza.

Ektoderm čine kockaste ćelije vezikularnog, ovalnog jedra i bazofilne citoplazme postavljene okomito na ravan embrionalnog diska. Od ektoderma nastaje sav nervni sistem, centralni i periferni, kranijalni, spinalni i simpatički nervi, epidermalni sloj kože, kosa, retina i sočivo u oku. Kod žena ektoderm daje epitel kože vulve, od unutrašnje strane malih usana ka spolja. Melanociti kože vulve migriraju iz nervog grebena.
Endoderm je građen od manjih ćelija, tamnog jedra i svijetle citoplazme. Ovaj germinativni sloj daće epitel gastrointestinalnog trakta tj. sistem organa za varenje: od ždrijela (lat. farinxa do rektuma), oralni i analni otvor, pluća i epitel respiratornog trakta (sistem organa za disanje), jetra, pankreas, tiroidea, paratireoidna žlijezda, pljuvačne žlijezde i vjerovatno germinativne ćelije jajnika, zatim epitel mokraćne bešike (osim trigonuma - dio bešike koji nastaje od mezenhima ).
Od mezenhima nastaje: kostur, glatka i poprečno-prugasta muskulatura, vezivno tkivo, kardiovaskularni i urogenitalni sistem, slezina, materica, jajovodi, gonade (osim germinativnih ćelija), vagina, membrana himena, zadnji zid uretre, bešike).
Na početku treće nedelje počinje stvaranje krvnih sudova (lat. angiogeneza).
Prvo se stvaraju grupice ćelija, a embrionalni krvni sudovi se stvaraju kasnije. Stvaranje krvnih sudova nastaje kao potreba za hranjivim materijama i kisikom.

4.

Četvrta nedelja trudnoće

U toku četvrte nedjelje embrion brzo raste, utrostručuje svoju veličinu uz značajne promjene oblika. Postepeno upostavljanje oblika nastaje stvaranjem nabora na ravnom embrionalnom disku. U longitudinalnoj osnovi formira se nabor glave i repa. Od njih nastaju kranijalna (prema glavi) i kaudalna regija (prema dolje). Dio žumančane kese se inkorporira u embrion kao prednje crijevo. Tjelesna peteljka se pripaja za ventralnu stranu embriona i stvara se pupčana vrpca. Stvaranje nabora u transverzalnom prečniku dovodi do formiranja lijevog i desnog lateralnog nabora. Dio žumančane kese ulazi u sastav embriona kao srednje crijevo. Gornji i donji ekstremiteti postaju vidljivi u lateralnim naborima. Razvoj je determinisan genima sadržanim u hromozomima. Ovim procesom striktne genske kontrole i interakcije sa činiocima sredine razvija se tijelo kako prije tako i poslije rođenja. Vi možete imati simptome PMS – a: nadutost u trbuhu, grčeve i promjene raspoloženja.